Τρίτη 27 Αυγούστου 2013

Η αναζήτηση του απόλυτου




Του Νικου Βατοπουλου 
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_10/04/2010_396952

Αχ, αυτοί οι Φλαμανδοί! Δαιμόνιοι στη διαχείριση των οικονομικών τους! Πόσο «πονάει» όταν διαβάζεις από τον ίδιον τον ακαταπόνητο και φίλεργο Μπαλζάκ ότι ένας Φλαμανδός στις αρχές του 19ου αιώνα αποταμίευε το 50% των εισοδημάτων του. Στην Ολλανδία, μας λέει ο Μπαλζάκ, ήταν τρελός όποιος ξόδευε όσα έβγαζε... 

Και σε αυτήν τη χώρα της Φλάνδρας, όπου η εργασία και η υπομονή ήταν ύψιστες αξίες και αρετές, μας μεταφέρει ο εξαίσιος Μπαλζάκ, με μια γλώσσα πλούσια, κοφτερή, γεμάτη χυμούς και συνηχήσεις, και μας καλεί στον Οίκο των Κλας. 

Στη ναπολεόντεια εποχή, όταν το στυλ Empire αντικαθιστούσε την παλιά, φλαμανδική επίπλωση των μαστόρων και των παραδόσεων, ο Βαλτάσαρ Κλας έχει «μολυνθεί» από το μικρόβιο της Επιστήμης και αφιερώνεται στη Χημεία, αναζητώντας το «Απόλυτο». Παραμελεί τη λατρεμένη του γυναίκα και τα παιδιά του και ζει σαν «κλοσάρ» μέσα στο αστικό του μέγαρο, ζαλισμένος από την αφοσίωσή του στα πειράματα που κάνει στα διαμερίσματά του. Ολα του τα χρήματα τα ξοδεύει (καταπατώντας τον άγραφο νόμο της Φλάνδρας) αγοράζοντας δοκιμαστικούς σωλήνες και σύνεργα ελπίζοντας ότι μια μέρα η μεγάλη του ανακάλυψη θα του δώσει δόξα και πλούτη. Η αυτοκαταστροφή στην οποία οδηγεί τον Οίκο Κλας η άσωτη μανία του με την αναζήτηση του «Απόλυτου» και η αδυναμία του να δει ρεαλιστικά τη ζωή, είναι εργαλείο στην πένα του Μπαλζάκ για να αφηγηθεί συναρπαστικά κεφάλαια αστικής ζωής και να σκιαγραφήσει μια πινακοθήκη χαρακτήρων, με προεξάρχοντα αυτόν της θυγατέρας του Κλας, Μαργαρίτας. Η Μαργαρίτα εκπροσωπεί όσα δεν είναι ο πατέρας της. Είναι σώφρων, ρεαλίστρια, συγκεντρωμένη και οργανωτική. Παρ’ όλα αυτά είναι φιλεύσπλαχνη. Αλλά και ο πατέρας της, δεν είναι άκαρδος. Απλώς ως «τρελός επιστήμων» έχει διαρρήξει τις σχέσεις του με την πραγματικότητα, αλλά η καρδιά του είναι τρυφερή σαν μικρού πουλιού. 

Ο Μπαλζάκ ξετυλίγει μια θαυμάσια παραβολή για τα αστικά ήθη της τελευταίας ναπολεόντειας περιόδου, πριν από τη δημιουργία του κράτους του Βελγίου, και στην έξαρση του ενδιαφέροντος για την πρόοδο της επιστήμης και των εφευρέσεων. Οι χαρακτήρες του αξιομνημόνευτοι, οι λεπτομερείς περιγραφές του συναρπαστικές, οι γνώσεις του για χίλια-δυο πράγματα εντυπωσιακές. Χείμαρρος ο Μπαλζάκ, ζωγραφίζει ολόκληρες κοινωνίες, με χιούμορ, καυστικότητα και ρεαλισμό. Αν σκεφτεί κανείς ότι «Η αναζήτηση του απόλυτου» πρωτοεκδόθηκε το 1834 (όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους), εντυπωσιάζεται από τις πολλές αντιστοιχίες εκείνης της πρώιμα μοντέρνας εποχής με τη δική μας.