Η επανάσταση του 1821 και το Διεθνές πολιτικό περιβάλλον της εποχής, μέσα από τα μάτια του Chris Woodhouse

Κατά την γνώμη μου οι πιο ενδιαφέρουσες ματιές στην Ελληνική Ιστορία προέρχονται από ξένους. Και αυτό γιατί ένας ξένος Ιστορικός εξασφαλίζει μια αντικειμενικότητα και μια ψυχραιμία έναντι των γεγονότων, ενώ ταυτόχρονα δεν είναι επηρεασμένος από το φορτίο της εντοπιότητας και της εκπαίδευσης που μοιραία προκαθορίζει την σκέψη και τον τρόπο προσέγγισης στην Ιστορία μας. Στο παρελθόν έχουμε ασχοληθεί με κάποια ειδικότερα θέματα γύρω από την επανάσταση του 1821 ( "Μύθοι και σκληρές αλήθειες για την Επανάσταση του 1821". Άρθρο στα "ΝΕΑ" του κ. Πιμπλή και μια μικρή απάντηση , Φράνκ Άστιγξ, ένας ανιδιοτελής φιλέλλην στην επανάσταση του 1821, Η επανάσταση των Ελλήνων στην Χαλκιδική και στην Μακεδονία το 1821) και παρατηρήσαμε πως η περίοδος αυτή συγκεντρώνει ακόμη την προσοχή πολλών.

Ο Chris Woodhouse είναι ένας παλαιός γνώριμος μας. Ήταν επικεφαλής της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής στην κατεχόμενη Ελλάδα και γνώρισε από πρώτο χέρι τον Ελληνικό λαό, την νοοτροπία και την ιδιοσυγκρασία του. Με αυτά τα εφόδια, ο Woodhouse έγραψε μια σύντομη και πυκνή μελέτη - αποτίμηση για την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η μελέτη αυτή είναι αρκετά καλογραμμένη και διαβάζεται αρκετά ευχάριστα. Ο Woodhouse δεν ξοδεύει τον χρόνο του περιγράφοντας μάχες και λεπτομέρειες γεγονότων αλλά αντίθετα προσεγγίζει το γεγονός της Επανάστασης ως σύνολο, αποφεύγοντας τα επί μέρους και εξετάζοντας γενικότερα θέματα με κριτική διάθεση.

Εμείς θα σταθούμε στην περιγραφή του Διεθνούς κλίματος της εποχής που ήταν ιδιαίτερα αρνητικό για την Ελληνική επανάσταση ιδιαίτερα στο ξεκίνημα της και αυτό γιατί θεωρούμε ανεξήγητη την προσπάθεια που έχει ξεκινήσει εδώ και λίγα χρόνια στην ελληνική ιστοριογραφία να υποτιμηθεί η πρωτοβουλία ενός μικρού και βασανισμένου λαού να ελευθερωθεί αγωνιζόμενος ενάντια μιας στρατιωτικής υπερδύναμης.
Όταν λοιπόν οι Έλληνες εξεγέρθηκαν για να αποτινάξουν τον Τουρκικό ζυγό, στην διεθνή πολιτική σκηνή δέσποζε η "Ιερά Συμμαχία", μια συμμαχία που ένωνε όλα τα τότε μεγάλα πολυεθνικά της Ευρώπης (Πρωσία, Γαλλία, Αυστρία) με την Ρωσία και η οποία είχε ως κύριο στόχο την διατήρηση της ισχύουσας τάξης πραγμάτων. Κάθε εθνική η άλλη εξέγερση αντιμετωπιζόταν αρνητικά από τις αυλές των ισχυρών χωρών της εποχής. Έτσι τόσο ο Ουέλινγκτον όσο και ο Μέτερνιχ θεωρούσαν τους 'Έλληνες "ενοχλητικούς ταραξίες". Υπενθυμίζουμε πως ο Τσάρος Αλέξανδρος αποκήρυξε τον Υψηλάντη επιτρέποντας την είσοδο Τουρκικών στρατευμάτων στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ενώ ακόμη και μετά την απάνθρωπη δολοφονία του Πατριάρχη, η Αγγλία διαχώρισε την θέση της από την ρωσική έντονη διπλωματική διαμαρτυρία.

Οι Ευρωπαϊκοί στόλοι που έπλεαν στο Αιγαίο δεν αναγνώριζαν και δεν σέβονταν τους Ελληνικούς ναυτικούς αποκλεισμούς των Τουρκικών παραθαλάσσιων φρουρίων, ενώ ο Άγγλος πρόξενος στην Πάτρα Γκριν βοηθούσε ανοιχτά τον Τουρκικό στρατό που ήταν κλεισμένος στο κάστρο της πόλης. Ακόμα και στο συνέδριο της Βερόνας όπου παραβρέθηκαν οι σημαντικότεροι Ευρωπαίοι εστεμμένοι, οι Έλληνες αντιπρόσωποι έγιναν αποδέκτες της αποδοκιμασίας τους. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ο Καποδίστριας να αναγκαστεί σε παραίτηση από υπουργός εξωτερικών του Τσάρου και έτσι να θριαμβεύσει - προσωρινά - το πνεύμα της "Ιεράς Συμμαχίας".
Η αναστροφή του κλίματος αυτού, σύμφωνα με τον Woodhouse, έγινε μόνο και μόνο χάρις τις μεγάλες στρατιωτικές νίκες των Ελλήνων, αλλά και την υποτυπώδη πολιτική δραστηριότητα που ανέπτυξαν οι ηγέτες τους. Η αναστροφή αυτή, που έγινε σταδιακά, ενδυναμώθηκε και από την παροχή δανείων από Αγγλικούς τραπεζιτικούς οίκους του Σίτυ, που πλέον πόνταραν ανοιχτά στην δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους για την αποπληρωμή των τοκογλυφικών τόκων που είχαν επιβάλλει στην Ελληνική αντιπροσωπεία.
Αλλά η διεθνής διπλωματική σκηνή δεν άλλαξε μόνο αναφορικά με το Ελληνικό ζήτημα. Σύμφωνα με τον Woodhouse, o Ελληνικός επαναστατικός αγώνας άλλαξε την παγκόσμια πολιτική Ιστορία καθώς ήταν η αιτία που διαλύθηκε η "Ιερά Συμμαχία" λίγα χρόνια μετά την συνδιάσκεψη του Τσέρνοβιτς.


Επίλογος
Θα ήθελα να τελειώσω με μια φράση που ο Woodhouse αναφέρει τρεις φορές στο βιβλίο του ως αυτή που αποδίδει καλύτερα τον ηρωισμό και το έπος της επανάστασης των Ελλήνων. Η φράση αυτή προέρχεται από τον Γάλλο Φιλέλληνα αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων Πουκεβίλ και είναι "Les Grecs sont etonnants dans l΄ adversite" (οι Έλληνες είναι καταπληκτικοί στην συμφορά).

Ι. Β. Δ.


Το βιβλίο μπορείτε να το βρείτε εδώ


Πηγή

Chris Woodhouse, 1821 ο πόλεμος της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, εκδόσεις "Εστία"