Η Βυζαντινή Γεωστρατηγική άγγιξε την τελειότητα και αυτό διότι προσηρμόσθη εγκαίρως στα νέα δεδομένα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους. Τόσο ο αυτοκράτωρ, όσο και οι αξιωματούχοι του, εκλήθησαν επανειλημμένως να βρουν τις αναγκαίες λύσεις για την επιβίωση του κράτους, πέραν της επέκτασης. Τον κλασσικό ρωμαϊκό δρόμο της επέκτασης τον ακολούθησε μόνον ο Ιουστινιανός με την περίφημη reconquesta (επανακατάκτηση των απωλεσθέντων δυτικό-ρωμαϊκών εδαφών) η οποία κόστισε μακροπρόθεσμα. Επομένως η βασική επιδίωξη των Βυζαντινών εστράφη στη διατήρηση του κράτους και την επιβολή της ισχύος του όχι με πόλεμο, αλλά μέσω της διπλωματικής οδού κατά κύριο λόγο, δίχως βεβαίως να παραμελείται ο Στρατός.
Είναι πράγματι εκπληκτικό το γεγονός της επιβίωσης μιας Αυτοκρατορίας επί Χίλια Έτη, η οποία εδέχετο πίεση από όλα τα σημεία του ορίζοντος. Πότε «με το καρότο» και «πότε με το μαστίγιο» επέτυχε εκπληκτικές επιδόσεις στη διεθνή διπλωματική σκακιέρα της εποχής. Αρκεί να αναφέρω τη δημιουργία της λεγομένης "Βυζαντινής Κοινοπολιτείας" με τα ομόδοξα έθνη, χίλια και πλέον χρόνια πριν την Αγγλική και σε πολύ δύσκολους καιρούς. Ιδιαίτερα η Βυζαντινή Υψηλή Στρατηγική από τον 6ο έως τον 11ο αιώνα, όπως την εξετάζει ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου στο ομώνυμο πόνημά του, αποτελεί σημείο αναφοράς για τις διεθνείς σχέσεις. Πρόκειται για έναν μνημειώδη συνδυασμό της μακροπροθέσμου προσηλώσεως στην Βυζαντινή Ιδεολογία με τη βραχυπρόθεσμη πολιτική ευελιξία και την πολιτισμική επιρροή που κατέστησαν το Βυζάντιο μοναδικό. Η αποθέωση δε αυτής της Υψηλής Στρατηγικής λαμβάνει χώρα στα χρόνια της Μακεδονικής Δυναστείας, της ενδοξοτέρου στον ιστορικό βίο της αυτοκρατορίας.
Με δύο λόγια, η στρατηγική αυτή συνίστατο, με βάση 3 (τρεις) ομοκέντρους κύκλους:
Τον εσωτερικό, ο οποίος περιελάμβανε άπασα τη βυζαντινή επικράτεια.
Τον ενδιάμεσο όπου αναπτύσσονταν οι συμμαχίες με τα λεγόμενα «κράτη μαξιλάρια.»
Τον εξωτερικό, όπου η βυζαντινή διπλωματία αποσκοπούσε στην οικοδόμηση μιας πολιτικής ισορροπίας δυνάμεων.
Βεβαίως, η αδρομερής περιγραφή του βυζαντινού μυστικού που παρετέθη πιο πάνω, αναλύεται από τον συγγραφέα με πληρότητα στις 300 σελίδες του βιβλίου, έως την παραμικρή λεπτομέρεια, ενώ ταυτόχρονα η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι λιτή και κατανοητή.
Ίων Ρωμανός (lalei-kairia.blogspot.com)
