120 χρόνια από τη γέννηση του Μάικλ Κόλλινς
«Ήταν πρωί του Αυγούστου, κοντά στην ροδαυγή βγήκα να πάρω αέρα, στην ποτισμένη γη. Βλέπω μία κόρη κλαίει, σπαρακτικά θρηνεί Σπάσε καρδιά μου εχάθη, το γελαστό παιδί».
Συμπληρώθηκαν στις 16 Οκτωβρίου, 120 χρόνια από την γέννηση του Μάικλ Κόλλινς, του στρατιωτικού ηγέτη του IRA στη διάρκεια του Αγώνα για την Ιρλανδική Ανεξαρτησία (1919- 1921) και βουλευτή του Σιν Φέιν. Υπήρξε ο άνθρωπος για τον οποίο έχει λεχθεί ότι μόνος του γονάτισε μια ολόκληρη Αυτοκρατορία. Υπήρξε όμως και ο πραγματικός ήρωας του «Γελαστού Παιδιού» του Θεοδωράκη, κάτι που αγνοείται τόσο από τους εθνικιστές, όσο και από τους αριστερούς.
Από την εξέγερση του Πάσχα στον απελευθερωτικό αγώνα
Γεννημένος στις 16 Οκτωβρίου 1890, στο Σαμς Κρος στην κομητεία του Κορκ, ο Μάικλ Κόλλινς υπήρξε το τρίτο από τα οκτώ παιδιά ενός αγρότη. Όταν ξεκίνησε η Εξέγερση του Πάσχα του 1916, ήταν ήδη o αξιοθαύμαστος οργανωτής της «Ιρλανδικής Ρεπουμπλικανικής Αδελφότητος» (IRB), υπεύθυνης για τις σημαντικότερες εξεγέρσεις του 19ου αιώνα (στην Ιρλανδία, εθνικισμός αποκαλείται ο απλός πατριωτισμός, ενώ Ρεπουμπλικανισμός, το κίνημα για πλήρη απελευθέρωση της πατρίδας σε συνδυασμό με ένοπλη δράση και δημοκρατικό πολίτευμα)।Ο Κόλλινς θα πολεμούσε δίπλα στον αρχηγό της Εξέγερσης, Πάτρικ Πηρς στη διάρκεια της κατάληψης του Ταχυδρομείου του Δουβλίνου. Θα αναδεικνυόταν επίσης σε μεγάλο ταλέντο, τόσο στην οργάνωση επιχειρήσεων, όσο και στη χρηματοδότηση της Εξέγερσης. Η Εξέγερση του 1916 θα αποτύχαινε τραγικά, θα άναβε όμως το φυτίλι για τον Απελευθερωτικό Αγώνα τρία χρόνια αργότερα. Ο Κόλλινς αρχικά καταδικάσθηκε σε θάνατο, αλλά για να μη δημιουργηθεί συμπάθεια για το πρόσωπό του, εξέτισε μόνο ένα χρόνο ποινής σε φυλακή ασφαλείας. Όταν απελευθερώθηκε, ορίσθηκε διοικητικό μέλος του Σιν Φέιν και διοικητής οργάνωσης των «Ιρλανδών Εθελοντών» του Ήμον ντε Βαλέρα, που σύντομα θα μετατρεπόταν σε IRA. Στις εκλογές του 1918, ο Κόλλινς εκλέγεται βουλευτής του Κορκ. Όμως μαζί με τους υπόλοιπους βουλευτές του Σιν Φέιν, αρνείται να λάβει θέση στη Βουλή του Γουέστμίνστερ. Έτσι το 1919, θα ιδρυθεί η Ντάιλ Έιρεααν, το πρώτο Ιρλανδικό Κοινοβούλιο με πρόεδρο τον Βαλέρα. Άπαντες οι βουλευτές συλλαμβάνονται, παρόλη την προειδοποίηση του Κόλλινς, που είχε κατασκόπους παντού και γλίτωσε. Έτσι, τον Απρίλη του 1919, ο Κόλλινς οργανώνει την απελευθέρωση του Ήμον ντε Βαλέρα, του Άρθουρ Γκρίφιθ και των άλλων βουλευτών. Από εκεί και πέρα, η πολιτική του καριέρα εκτινάζεται στα ύψη. Το καλοκαίρι του 1919, αναλαμβάνει Πρόεδρος της IRB και τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, Διευθυντής Πληροφοριών του IRA.
Από τον αγώνα για Ανεξαρτησία στον Ιρλανδικό Εμφύλιο
Με το ξεκίνημα του Αγώνα της Ανεξαρτησίας στις 21 Ιανουαρίου 1919, ο Μάικλ Κόλλινς θα ιδρύσει τις περίφημες flying columns, τις ομάδες αντάρτικου, που κτυπούσαν γρήγορα και εξαφανίζονταν. Οι ομάδες βασίζονταν στην καθοδήγηση τοπικών ηγετών και στην ανάπτυξη της στρατηγικής τους από τον ίδιο τον Κόλλινς ή τον Ρίτσαρντ Μουλκάχυ. Αυτή του η τακτική τον ανέδειξε ως έναν από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς του ανταρτοπόλεμου, που μετά αντιγράφηκε από την ΕΟΚΑ. Επιπλέον, ανακηρύχτηκε Διευθυντής Οικονομικών της Ιρλανδικής Κυβέρνησης, ενώ θα αντικαταστήσει επάξια τον Πρωθυπουργό Βαλέρα, όσο αυτός έλειπε στην Αμερική. Όμως εκείνο που τον έκανε τον πιο επικίνδυνο άνθρωπο για την βρετανική κυβέρνηση, ήταν η κρυφή εισαγωγή όπλων για τον εξοπλισμό του Αγώνα. Μετά από όλα αυτά, ο Μάικλ Κόλλινς επικηρύσσεται για 10.000 λίρες (360.000 σημερινά ευρώ). Εν τω μεταξύ, ο Ήμον ντε Βαλέρα έχει ανακηρυχθεί Πρόεδρος της Ιρλανδικής Δημοκρατίας για να είναι ισότιμος του Βασιλέα Γεωργίου του Ε' στη Συνθήκη Ειρήνης τον Αύγουστο του 1921. Όμως, τελικά στέλνονται ο Άρθουρ Γκρίφιθ με τον Κόλλινς ως βοηθό του. Μετά από συζητήσεις τριών μηνών, η Ιρλανδία είναι για πρώτη φορά ελεύθερο κράτος, με εξαίρεση το βόρειο τμήμα της. Η κυβέρνηση θα ορκίζεται στο Ιρλανδικό Έθνος, αλλά ένας επιπλέον όρκος στο στέμμα εκλαμβάνεται λανθασμένα ως πρωταρχικός και οι Ιρλανδοί διχάζονται ξανά. Ο Κόλλινς δηλώνει προφητικά: «Με αυτήν την συνθήκη υπέγραψα την θανατική μου καταδίκη». Ο Βαλέρα αναλαμβάνει αρχηγός των αντιπάλων της συνθήκης, ενώ ο Κόλλινς αναλαμβάνει αρχηγός Στρατού της Ελεύθερης Ιρλανδίας. Ο ιρλανδικός εμφύλιος ξεκινά. Ο Κόλλινς, που πάντα προσπαθούσε για μια ειρηνική λύση, θα δολοφονηθεί σε ένα χωριό του Κορκ, στις 22 Αυγούστου 1922 .
Ο Κόλλινς, ο Μίκης και το «Γελαστό Παιδί»
To 1961, o Θεοδωράκης θα έγραφε μουσική για το θεατρικό έργο «Ο Όμηρος» του Ιρλανδού επαναστάτη Μπρένταν Μπέαν (1923-1964), με στίχους του ιδίου του Μπέαν, μεταφρασμένους από τον Βασίλη Ρώτα. Σε αυτό, ο IRA συλλαμβάνει ένα Εγγλέζο στρατιώτη για να τον ανταλλάξει με κρατουμένους συναγωνιστές. Στη διάρκεια του έργου, ένας από τους επαναστάτες τραγουδά «Το Γελαστό Παιδί» για κάποιον, που όπως λέει χαρακτηριστικά, «σκοτώθηκε από τους δικούς μας». Ιδού οι αρχικοί στίχοι: «Ανάθεμα την ώρα, κατάρα την στιγμή / σκοτώσαν οι δικοί μας το γελαστό παιδί». «Γελαστό παιδί» ήταν το παρατσούκλι που έδωσε στον Κόλλινς η μητέρα του Μπέαν, στενή φίλη του Ιρλανδού ηγέτη. Όμως στη «Μαγική Πόλη» του Θεοδωράκη που κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά, οι στίχοι μεταλλάχτηκαν σε «σκοτώσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί». Στις δε συναυλίες της Μεταπολίτευσης, «σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί». Αυτό όμως δεν συνάδει με τους στίχους: «Μόνο να'ταν σκοτωμένο στου αρχηγού το πλάι / και μόνον από βόλι Εγγλέζου να'χε πάει/ κι από απεργία πείνας μέσα στη φυλακή / θα' ταν τιμή μου που έχασα το γελαστό παιδί». Υπ' όψιν ότι οι πρωτότυποι στίχοι του The Laughing Boy αντί για «αρχηγό», μιλούσαν για τον Πάτρικ Πηρς και την ανατίναξη του Ταχυδρομείου. Μετά από όλα αυτά, δεν μένει αμφιβολία για το ποιος είναι το αληθινό «Γελαστό Παιδί». Νομίζουμε λοιπόν ότι είναι καιρός να σταματήσει η αριστερή μεταπολιτευτική καπηλεία.
THE LAUGHING BOY
From THE HOSTAGE
By: Brendan Behan
It was on an August morning,
all in the moring hours,
I went to take the warming air
all in the month of flowers,
And there I saw a maiden
and heard her mournful cry,
Oh, what will mend my broken heart,
I' ve lost my Laughing Boy.
So strong, so wide, so brave he was,
I' ll mourn his loss too sore
When thinking that we'll hear the laugh
or springing step no more.
Ah, curse the time, and sad the loss
my heart to crucify,
Than an Irish son, with a rebel gun,
shot down my Laughing Boy.
Oh, had he died by Pearses side,
or in the G.P.O.,
Killed by an English bullet
from the rifle of the foe,
Or forcibly fed while Ashe lay
dead in the dungeons of Mountjoy,
Id have cried with pride at the way he died,
my own dear Laughing Boy.
My princely love, can ageless love
do more than tell to you
Go raibh mile maith Agath,
for all you tried to do,
For all you did and would have done,
my enemies to destroy,
Ill prize your name and guard your fame,
my own dear Laughing Boy.
Glossary:
Mouth of Flowers is a translation of the townland Beal na Blath, where Michael Collins was ambushed and shot.
Padraig Pearse was one of the leader's of the 1916 Rising.
GPO was one of the buildings the Volunteers occupied in 1916.
Ashe was a Sinn Fein member who died on hunger strike.
Go raibh maith agat is Irish for 'Thank You'.
Γιώργος Πισσαλίδης
πηγή: http://ristorante-verona.blogspot.com/2010/10/blog-post_24.html