Weltgeschichtliche Betrachtungen
Burckhardt Jacob
Κατά τον Μπούρκχαρτ, στο κέντρο της ιστορικής διαδρομής της ανθρωπότητας βρίσκεται πρωτίστως το άτομο, «ο αγωνιζόμενος, ο πράττων και πάσχων άνθρωπος». Με πλείστα όσα παραδείγματα από την παγκόσμια ιστορία, στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται διεξοδικά οι τρεις βασικές δυνάμεις που επιδρούν στο ιστορικό γίγνεσθαι (Κράτος – Θρησκεία – Πολιτισμός) και αναλύονται οι αντίστοιχες μεταξύ τους αμφίδρομες αλληλεπιδράσεις. Εξετάζονται επίσης τα «ταχύρρυθμα» ιστορικά φαινόμενα (πόλεμοι, κρίσεις, επαναστάσεις), οι σχέσεις του ατόμου και του συνόλου (με αφορμή τους Μεγάλους της Ιστορίας), οι απόψεις περί δήθεν ιστορικών «ευτυχημάτων και δυστυχημάτων».
Με παρατηρήσεις που ξαφνιάζουν το σημερινό αναγνώστη για την οξυδέρκεια και την επικαιρότητά τους, ο Μπούρκχαρτ σκιαγραφεί την εξέλιξη της ανθρωπότητας δίχως να χάνει ούτε το δέντρο ούτε το δάσος. Ο λόγος του φέρει τη σφραγίδα της πανεπιστημιακής εγκυρότητας, διανθισμένος κατά τόπους με λεπτότατο χιούμορ – και στην παρούσα έκδοση υπηρετείται άψογα από την πλούσια μετάφραση του Θεόδωρου Λουπασάκη.
Μια καθ’ όλα σημαντική έκδοση που δεν απευθύνεται μονάχα στον επαγγελματία ιστορικό ή έστω τον εραστή της ιστορικής επιστήμης, αλλά αφορά τον καθένα που διερωτάται για το παρελθόν και –κυρίως!– το μέλλον της ανθρωπότητας – εν τέλει τον κάθε σκεπτόμενο πολίτη.
Λείπουν οι παιδαγωγοί..., η βασική δηλαδή προϋπόθεση της εκπαίδευσης· εξ ου και η παρακμή του γερμανικού πολιτισμού. Μία από τις σπανιότατες εξαιρέσεις είναι ο αξιότιμος φίλος μου Γιάκομπ Μπούρκχαρτ στην Βασιλεία - σ' αυτόν οφείλει η πόλη την υπεροχή της στις επιστήμες του ανθρώπου. Νίτσε, "Λυκόφως των ειδώλων"
Παρακολουθώ κάθε βδομάδα τα μαθήματα του Μπούρκχαρτ για την Μελέτη της Ιστορίας και θεωρώ πως είμαι ο μόνος από τους 60 ακροατές του που αντιλαμβάνεται τους εμβριθείς συλλογισμούς, με τις παύσεις και τις αναδιπλώσεις τους πάνω στα πιο καίρια σημεία. Για πρώτη φορά απολαμβάνω πανεπιστημιακές παραδόσεις, που πολύ θα ήθελα να πραγματοποιήσω, όταν θα μεγαλώσω, ο ίδιος. Eπιστολή Νίτσε στον Γκέρσντορφ, 7/11/1870