Συγγραφέας: Κονδύλης Παναγιώτης
Καμμιά απαισιοδοξία δεν είναι νοητή χωρίς ρητή ή σιωπηρή αναφορά σε μια καλύτερη πραγματικότητα, που κάποτε υπήρξε ή θα έπρεπε να υπάρξει· και καμμιά αισιοδοξία δεν μπορεί να θεωρηθεί εύλογη, αν δεν αναφέρεται στην υπερνίκηση των υφιστάμενων κακώς κειμένων. Γιατί, αν αποδεχτούμε την ανθρώπινη πραγματικότητα όπως ήταν και εξακολουθεί να είναι, δίχως την παραμικρή επιθυμία για τούτη ή εκείνη την αλλαγή και δίχως να τρέφουμε κανέναν φόβο και καμμιά ελπίδα ως προς τις ενδεχόμενες μεταβολές της, τότε γίνεται περιττή κάθε απαισιόδοξη ή αισιόδοξη στάση.
Κάτι τέτοιο όμως θα σήμαινε το πάγωμα του κόσμου κάτω από τα μάτια μιας άπειρης διάνοιας. Η ανθρώπινη πραγματικότητα υπάρχει και ζει από τους φόβους και τις ελπίδες, από τις θετικές και τις αρνητικές αξιολογικές κρίσεις που συνδέονται ουσιωδώς με την ίδια, και δεν είναι απλώς αποτελέσματα αλλά και κινητήρια αίτια των εσώτερων μετατοπίσεων και μεταστροφών της.
Στον τόμο αυτόν περιέχονται κείμενα του συγγραφέα που άφησε αθησαύριστα, με την έννοια ότι είτε δεν τα περιέλαβε στις αυτοτελείς συναγωγές των δοκιμίων του είτε δεν τα δημοσίευσε ως προλόγους ή επίμετρα στα ελληνικά βιβλία που συνέγραψε, μετέφρασε ή και απλώς επιμελήθηκε. Mερικά από τα κείμενα αυτά γράφτηκαν απ ευθείας στα ελληνικά, ενώ άλλα είναι γερμανόγλωσσα και παρουσιάζονται σε μετάφραση του Kώστα Kουτσουρέλη, που είχε και την επιμέλεια, και του Mιχάλη Παπανικολάου.
Eτεροθαλή στην προέλευση και τη θεματολογία τους, τα δοκίμια και τα μελετήματα αυτά είναι ενδεικτικά του εύρους των ενδιαφερόντων του συγγραφέα, και κατά το μέτρο αυτό συνιστούν μια πανοραμική επιτομή της σκέψης του. Ορισμένα δε από αυτά όπως το «Mελαγχολία και πολεμική», απ όπου και ο τίτλος του βιβλίου, καταλέγονται αναντίρρητα στις καλύτερες σελίδες του Kονδύλη.
Tο βιβλίο περιλαμβάνει, αντί προλόγου, κείμενο του κορυφαίου γερμανού ιστορικού Reinhart Koselleck, καθώς και κείμενο του καθηγητή στο Παν/μιο του Bερολίνου Volker Gerhardt για το έργο του Π. Kονδύλη.