Η βιβλιοθήκη του Χίτλερ

Συγγραφέας: Ryback Timothy W.
Εκδοτικός Οίκος: Πατάκη
Μετάφραση: Κονταξάκη Αλεξάνδρα
Σελίδες: 448

Μια µουντή ηµέρα στα τέλη Νοεµβρίου του 1915 ένας 26χρονος δεκανέας του ΙΣΤ’ Βαυαρικού Συντάγµατος Εφέδρων Πεζικού αφήνει το κατάλυµά του σε ένα αγροτόσπιτο της Φουρν, δύο µίλια από το µέτωπο στη Βόρεια Γαλλία, και κατεβαίνει στην πόλη να αγοράσει ένα βιβλίο. Η σκηνή µοιάζει µυθιστορηµατική, δεν πρόκειται όµως για µυθιστόρηµα. Ο δεκανέας είναι ο Αδόλφος Χίτλερ.

Ετσι αρχίζει το βιβλίο του ιστορικού Τίµοθι Ράιµπακ Η βιβλιοθήκη του Χίτλερ, µεταφρασµένο από την Αλεξάνδρα Κονταξάκη.

Ο Αδόλφος Χίτλερ σε ηλικία 36 ετών ποζάρει με φόντο μερικά από τα βιβλία του στο πρώτο διαμέρισμά του στο Μόναχο

Tα αγαπημένα βιβλία του Αδόλφου Χίτλερ

Σε ηλικία πενήντα έξι ετών, είχε δημιουργήσει μια βιβλιοθήκη 16.000 τόμων

Ο Χίτλερ διέθετε μια αξιοζήλευτη συλλογή με πρώτες εκδόσεις έργων από φιλοσόφους, ιστορικούς, ποιητές, θεατρικούς συγγραφείς και μυθιστοριογράφους, ενώ κατέτασσε τον «Δον Κιχώτη», μαζί με τον «Ροβινσώνα Κρούσο», την «Καλύβα του μπαρμπα-Θωμά» και τα «Ταξίδια του Γκάλλιβερ», στα σπουδαιότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Άλλαζε διαρκώς θέση στα βιβλία

Τον τελευταίο μισό αιώνα, τα απομεινάρια της βιβλιοθήκης του Αδόλφου Χίτλερ καταλαμβάνουν ράφια στον σκοτεινό, κλιματιζόμενο χώρο του Τμήματος Σπάνιων Βιβλίων της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου.

Οι χίλιοι διακόσιοι τόμοι που διασώθηκαν, οι οποίοι κάποτε κοσμούσαν τα ράφια στις τρεις κομψές βιβλιοθήκες του Χίτλερ -ξύλινη επένδυση, παχιά χαλιά, μπρούντζινα φωτιστικά, αφράτες πολυθρόνες- σε ιδιωτικές κατοικίες στο Μόναχο, το Βερολίνο και το Ομπερζάλτσμπεργκ κοντά στο Μπερχτεσγκάντεν, βρίσκονται πλέον στοιβαγμένοι σε μεταλλικά ράφια σε έναν απέριττο, μισοφωτισμένο αποθηκευτικό χώρο του Κτιρίου Τόμας Τζέφερσον στην κεντρική Ουάσιγκτον, πολύ κοντά στο Ουάσιγκτον Μολ, απέναντι από το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι τένοντες συναισθηματικής λογικής που κάποτε διέτρεχαν αυτή τη συλλογή -ο Χίτλερ άλλαζε διαρκώς θέση στα βιβλία του και επέμενε να τα τοποθετεί ο ίδιος στα ράφια- έχουν διαρραγεί. Το προσωπικό αντίγραφο της γενεαλογίας του Χίτλερ βρίσκεται στριμωγμένο ανάμεσα σε μια δεμένη συλλογή άρθρων από εφημερίδες με τίτλο Κυριακάτικοι στοχασμοί και σε μια συλλογή πολιτικών γελοιογραφιών από τη δεκαετία του 1920. Μια καλαίσθητα δεμένη έκδοση με πιστά αντίγραφα επιστολών του Φρειδερίκου του Μεγάλου, ειδικά σχεδιασμένη για τα πεντηκοστά γενέθλια του Χίτλερ, βρίσκεται σε ένα ράφι για υπερμεγέθη βιβλία κάτω από έναν εξίσου ογκώδη τόμο που παρουσιάζει την πόλη του Αμβούργου και μια εικονογραφημένη ιστορία του Γερμανικού Ναυτικού κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το αντίτυπο του Χίτλερ με τα κείμενα του θρυλικού Πρώσου στρατηγού Καρλ φον Κλάουζεβιτς, στον οποίο ανήκει η περίφημη ρήση ότι ο πόλεμος είναι πολιτική με άλλα μέσα, μοιράζεται το ίδιο ράφι με ένα γαλλικό βιβλίο χορτοφαγικών συνταγών αφιερωμένο στον «Monsieur Hitler vigitarien».

Ηταν εμβριθής μελετητής των Αγίων Γραφών και διέθετε έναν ιδιαίτερα καλαίσθητο τόμο του «Worte Christi, ή Λόγια του Χριστού», με χρυσά ανάγλυφα στο εξώφυλλο από μπεζ βιδέλο, που ακόμη και σήμερα παραμένει απαλό σαν μετάξι. Επίσης διέθετε μια γερμανική μετάφραση της αντισημιτικής μπροσούρας του Χένρυ Φορντ με τίτλο «Ο διεθνής Εβραίος: Το κυρίαρχο πρόβλημα στον κόσμο»

Σημείωνε στο περιθώριο

Αρκετές δεκάδες από τα σωζόμενα βιβλία του Χίτλερ περιέχουν σημειώσεις στο περιθώριο. Σταματούσε την ανάγνωση για να κατανοήσει καλύτερα το κείμενο, να υπογραμμίσει λέξεις και φράσεις, να σημειώσει ολόκληρες παραγράφους, να προσθέσει ένα θαυμαστικό δίπλα σε κάποιο απόσπασμα, ένα ερωτηματικό σε κάποιο άλλο, και συχνά έντονες παράλληλες γραμμές στο περιθώριο δίπλα σε συγκεκριμένα αποσπάσματα. Οπως τα χνάρια στην άμμο, έτσι κι αυτά τα σημάδια μάς επιτρέπουν να ανιχνεύσουμε την πορεία του ταξιδιού αλλά όχι απαραίτητα τον σκοπό, τι του τραβούσε την προσοχή, πότε προχωρούσε βιαστικά παρακάτω και πού τελικά σταματούσε.

Θαυμαστής του Σαίξπηρ

Είχε στην κατοχή του τα άπαντα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, σε γερμανική μετάφραση από έκδοση του 1925 του Γκέοργκ Μίλερ, ως μέρος μιας σειράς που είχε σκοπό να φέρει το ευρύ κοινό σε επαφή με την κλασική λογοτεχνία. Ο έκτος τόμος περιλάμβανε τα έργα «Οπως σας αρέσει», «Δωδέκατη νύχτα», «Αμλετ», «Τρωίλος και Χρυσηίδα». Ολόκληρη η συλλογή είναι δερματόδετη – χειροποίητο μαροκινό δέρμα με ανάγλυφο χρυσό αετό και με τα αρχικά του εκατέρωθεν στη ράχη.

Θεωρούσε τον Σαίξπηρ ανώτερο του Γκαίτε και του Σίλερ από κάθε άποψη. Ενώ ο Σαίξπηρ είχε πυροδοτήσει τη φαντασία του με τις πρωτεϊκές δυνάμεις της αναδυόμενης βρετανικής αυτοκρατορίας, οι δύο αυτοί θεατρικοί συγγραφείς και ποιητές της τευτονικής κατασπατάλησαν το ταλέντο τους σε ιστορίες για την κρίση της μέσης ηλικίας και για αδελφικές αντιζηλίες.

Για ποιο λόγο άραγε, αναρωτήθηκε κάποτε, ο γερμανικός Διαφωτισμός παρήγαγε το «Νάθαν ο σοφός», την ιστορία του ραββίνου που συμφιλιώνει χριστιανούς, μουσουλμάνους και Εβραίους, ενώ ο Σαίξπηρ μπόρεσε να δώσει στον κόσμο τον «Εμπορο της Βενετίας» και τον Σάιλοκ;

Φαίνεται πως ρούφηξε σαν σφουγγάρι τον «Αμλετ». Το «να ζει κανείς ή να μη ζει» ήταν αγαπημένη του φράση, καθώς και το «Τι ’ναι για μένα η Εκάβη». Αγαπούσε ιδιαίτερα τον «Ιούλιο Καίσαρα».

Σε ένα μπλοκ ζωγραφικής του 1926 σχεδίασε ένα λεπτομερές σκηνικό για την πρώτη πράξη της σαιξπηρικής τραγωδίας, με βαριές προσόψεις να περικλείουν τη ρωμαϊκή αγορά όπου δέχεται την επίθεση ο Καίσαρας.

«Οψόμεθα εις Φιλίππους» απείλησε κάποιον αντίπαλο περισσότερες από μία φορές, αντιγράφοντας τη φασματική απειλή εναντίον του Βρούτου μετά τη δολοφονία του Καίσαρα. Λέγεται ότι φύλαγε τις «Ειδούς του Μαρτίου» για βαρυσήμαντες αποφάσεις.

Διατηρούσε τους τόμους του Σαίξπηρ στο γραφείο του, στον δεύτερο όροφο του αλπικού καταφυγίου του στη νότια Γερμανία, όπως και μια δερματόδετη έκδοση ενός άλλου αγαπημένου του συγγραφέα, του μυθιστοριογράφου περιπετειών Καρλ Μάυ.

Στο βιβλίο παρουσιάζεται ένα ευρύ φάσμα τίτλων που επηρέασαν τον χαρακτήρα του Χίτλερ και την προσωπικότητα που διαμόρφωσε στην πορεία της ζωής του, οι απόψεις που ενστερνίστηκε και καλλιέργησε πηγάζουν από βιβλία που λάτρεψε και θαύμασε. Ο ίδιος σημείωνε και υπογράμμιζε ό, τι θεωρούσε πως τον αντιπροσώπευε ως άτομο και διαφαίνεται πως οι αντισημιτικές του απόψεις έχουν την απαρχή τους σε ένα από αυτά που αξίζει να μνημονεύσουμε. Ο Χίτλερ έτυχε να λάβει στα χέρια του ένα αντίτυπο ενός δραματικού ποιήματος του Ερρίκου Ίψεν με τίτλο «Πέερ Γκυντ» διασκευασμένο σε θεατρικό έργο από τον μετέπειτα μέντορά του Ντίτριχ Έκαρτ, ο οποίος και του το δώρισε.

Ο Έκαρτ ήταν ο δάσκαλος του Χίτλερ, αυτός τον έμαθε να γράφει αλλά ήταν και αυτός που στιγμάτισε τον Χίτλερ, τον στήριξε σε δύσκολες στιγμές και τελικά του άνοιξε τον δρόμο για να ηγηθεί του ναζιστικού κινήματος και εν τέλει να γίνει ο καγκελάριος της Γερμανίας. Όπως παρατηρεί και ένας στενός συνεργάτης του Χίτλερ για τον Έκαρτ «αυτός ήταν ο άνθρωπος που, σύμφωνα με επανειλημμένες δηλώσεις του ίδιου του Χίτλερ, είχε τη μεγαλύτερη επιρροή στην προσωπική του εξέλιξη». Θα μπορούσε κάποιος να τον ονομάσει και πνευματικό του πατέρα αφού του μετέδωσε και του «μεταλαμπάδευσε» τον φανατικό πατριωτισμό και τον ριζοσπαστικό αντισημιτισμό που τον διέκριναν. Ο Έκαρτ λέγεται ότι δήλωσε στο νεκροκρέβατό του: «Ακολουθήστε τον Χίτλερ! Εκείνος θα χορεύει, αλλά εγώ παρήγγειλα τον σκοπό». Αυτή η φράση είναι σημαδιακή και χαρακτηριστική για τον ρόλο που έπαιξε αυτός στην πολιτική και κοινωνική του ανέλιξη. Ο Χίτλερ έτρεφε με την σειρά του μεγάλη εκτίμηση στο πρόσωπό του μέντορά του και τον μνημόνευε σε κάθε ευκαιρία που του παρουσιαζόταν. «Ρωμαλέο μέτωπο, γαλανά μάτια, ολόκληρο το πρόσωπό του θύμιζε ταύρο, για να μην αναφέρω τη φωνή του με τον υπέροχα ντόμπρο τόνο της» τον εκθείαζε ο Χίτλερ.

Ο Εκαρτ ήταν ένας από τους τρεις ιδρυτές του Γερμανικού Εργατικού Κόμματος και έγραψε τους στίχους για το «Deutschland Erwache», τον ύμνο του κόμματος. Υπήρξε επίσης σημαίνον στέλεχος της Εταιρείας της Θούλης, μιας εθνικιστικής οργάνωσης, εμβλήματα της οποίας ήταν το ξίφος και ο αγκυλωτός σταυρός. Ο Χίτλερ είχε εντρυφήσει και νωρίτερα στον αντισημιτισμό στους κύκλους της Βιέννης, όπου ζούσε στις αρχές του 20ού αιώνα.

Διάβαζε συνεχώς ως την ηµέρα της αυτοκτονίας του το 1945. Τα βράδια κυρίως. Οι γνώσεις του για στρατιωτικά ζητήµατα ήταν απίστευτες, αφού συχνά ξεπερνούσαν ακόµη και εκείνες των στρατηγών του.

Διάβαζε κάθε βράδυ σε απόλυτη ησυχία, τέτοια ώστε περνώντας κανείς έξω από την κρεβατοκάµαρά του να ακούει ακόµη και τον ελαφρύ θόρυβο από το γύρισµα της σελίδας. Ο πολιτικός, ο στρατιωτικός και ο βιβλιοφάγος συνιστούν τις τρεις βασικές πλευρές της προσωπικότητας του Χίτλερ. Αλλά ο βιβλιοφάγος έτρεφε τον στρατιωτικό και τον πολιτικό, µας εξηγεί, λίγο-πολύ, σε τούτο το γοητευτικό βιβλίο ο Τίµοθι Ράιµπακ.

Αν γνωρίζαμε ποια από τις 10.000 βιβλία του Χίτλερ που περιήλθαν στην κατοχή του Κόκκινου Στρατού έχουν διασωθεί, η εικόνα θα ήταν πληρέστερη.

Αλλά η έρευνα του Ρέιμπακ επ’ αυτού δεν έφερε αποτέλεσμα. Αναγκαστικά περιορίστηκε σε ό,τι ήταν διαθέσιμο.

Δεν έμεινε όμως μόνο στα βιβλία. Τα συνέδεσε σε ένα γοητευτικό αφήγημα με τα πρόσωπα στα οποία αναφέρονται, καθώς και με τα γεγονότα της εποχής.

πηγές:           http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_16/10/2011_459350
          
                     http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=428760

                     www.culturenow.gr

Το βιβλίο ''Η βιβλιοθήκη του Χίτλερ''  μπορείτε να το βρείτε εδώ