Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013

Μπενίτο Σερένο




Ο Μπενίτο Σερένο είναι μια νουβέλα -ή ένα σύντομο μυθιστόρημα- που έγραψε ο Χέρμαν Μέλβιλ το 1855, λίγο μετά τον Μόμπυ Ντικ. Η νουβέλα επικεντρώνεται σε μια εξέγερση σκλάβων σ' ένα ισπανικό εμπορικό πλοίο το 1799 και έχει ερμηνευτεί από μερικούς κριτικούς παλαιότερα ως ρατσιστική και υπέρ του θεσμού της σκλαβιάς. 

Τα γεγονότα διαδραματίζονται το 1799 κοντά στο νησί Santa Maria, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τις ακτές της Χιλής. Ο καπετάνιος Delano, από το κατάστρωμα του δικού του πλοίου, βλέπει ένα παλιό ισπανικό σκαρί, το Σαν Ντόμινικ, το οποίο φαίνεται σχεδόν ακυβέρνητο και σε κακή κατάσταση. Αποφασίζει να το προσεγγίσει μαζί με μερικούς άνδρες του για να δει τι συμβαίνει. Ανεβαίνοντας στο πλοίο, βλέπει διάφορα πράγματα που τον ξαφνιάζουν: το ακρόπρωρο είναι σκεπασμένο και μόνο στη βάση του είναι ορατή η επιγραφή "ακολούθησε τον αρχηγό σου", γραμμένη στα ισπανικά. Το πλήρωμα και οι επιβαίνοντες στο καράβι είναι κατά πλειοψηφία μαύροι, οι οποίοι φαίνονται ισότιμοι με τους λιγοστούς λευκούς. Ο καπετάνιος, ο Μπενίτο Σερένο, είναι ένας χλωμός νεαρός αριστοκράτης με κλονισμένα νεύρα, ο οποίος αδυνατεί να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και στηρίζεται αποκλειστικά στη βοήθεια του αφοσιωμένου σκλάβου του Μπάμπο. Όλοι οι επιβαίνοντες στο Σαν Ντόμινικ, συμπεριλαμβανομένου του καπετάνιου, αφηγούνται στον Delano μια περίπλοκη ιστορία με τρικυμίες και επιδημίες που χτύπησαν το καράβι και τους έχουν φέρει όλους σ' αυτή την άθλια κατάσταση. Ο Delano λοιπόν στέλνει τους άνδρες του να φέρουν προμήθειες και ο ίδιος παραμένει στο καράβι για να βοηθήσει όπως μπορεί. 

Ο πλοίαρχος Ντηλέηνο είναι άλλος ένας από τη σειρά των ηρώων του Μέλβιλ που η αθωότητα τους τούς εμποδίζει να αντιληφθούν το κακό στο οποίο εκτίθενται. 


Ο συγγραφέας ασχολείται κυρίως με τις πιο λεπτές και γι' αυτό πιο βαθιά ριζωμένες και επικίνδυνες ψεύτικες βεβαιότητες. Με κείνες που διαλύουν τον άνθρωπο και τον κάνουν να υποφέρει: τον ορθολογισμό, τον ατομικισμό, τον ψευτο-ανθρωπισμό, την αυτοδικαίωση (και τη γενικότερη πολιτιστική-επιστημονική δικαίωση που εφαρμόζει η Δύση), τον οίκτο, την ενοχή, την "πρόοδο" σαν φυσικό κι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της "φυσικής επιλογής", όπως αυτά εκφράζονται συλλογικά μεταξύ άλλων από την κεφαλαιοκρατία (ιδίως στη φιλελεύθερη μορφή της)