Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2014

Πλούταρχος. Παράλληλοι βίοι Λυκούργος - Νουμάς




Το σπουδαιότερο συγγραφικό έργο του Πλουτάρχου είναι κατά κοινή ομολογία οι "Παράλληλοι βίοι", παράλληλες δηλαδή βιογραφίες, κατά ζεύγη ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου πολιτικού ή στρατηγού, 48 στον αριθμό, από τους οποίους διασώθηκαν οι 46. Έγραψε βέβαια και τα "Ηθικά", πάμπολλες δηλαδή πραγματείες με θέματα την αρετή, τη θεολογία, τη θρησκεία, την πολιτική και το ρόλο της φιλοσοφίας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, κυρίως των δημόσιων ανδρών, από τις επιλογές και τις δράσεις των οποίων εξαρτάται ανέκαθεν η ζωή των αρχομένων. Όμως φαίνεται ότι με τα "Ηθικά" του δεν αισθανόταν να πετυχαίνει τον αντικειμενικό σκοπό του για επηρεασμό των ανθρώπων της εποχής του και για στροφή τους στο δρόμο της αρετής, σε μια εποχή που η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε μεσουρανήσει και όδευε στον αναπόφευκτο κατήφορο.

Έτσι στράφηκε στη βιογραφία των μεγάλων πολιτικών και στρατηγών του παρελθόντος, για να δώσει πιο απτά και ανθρώπινα παραδείγματα - πρότυπα για μίμηση των μεγάλων στιγμών τους ή και για αποφυγή έκνομων δραστηριοτήτων τους. Στην πρώτη γραμμή των επιλογών του είναι ο Σόλων με τον Ποπλικόλα, ο Θεμιστοκλής με τον Κάμιλλο, ο Αριστείδης με τον Κάτωνα, ο Περικλής με το Φάβιο Μάξιμο, ο Αλκιβιάδης με το Μάρκιο, ο Πελοπίδας με το Μάρκελλο, ο Αλέξανδρος με τον Καίσαρα, ο Αγησίλαος με τον Πομπήιο, ο Δημήτριος με τον Αντώνιο κ.ά. 

Ο Πλούταρχος στους "Παράλληλους Βίους" του δηλώνει καθαρά ότι δε γράφει ιστορία ούτε επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην καταγραφή των επιφανέστερων πράξεών τους, αλλά με υπαρκτά πρόσωπα και με αληθινές καταστάσεις ακτινογραφεί τον ψυχικό τους κόσμο και προσφέρει στους αναγνώστες το απαραίτητο ιστορικό υλικό για κατανόηση των αρακτήρων των επώνυμων ανδρών και της ηθικής συμπεριφοράς τους. 

Έτσι, με αριστοτεχνικό τρόπο, ο Πλούταρχος αναστοχάζεται και παντρεύει τη γνώση του παρελθόντος με την ανάγκη ηθικής ανάτασης λαών και αρχόντων, σε μια εποχή με έντονα τα συμπτώματα παρακμής.

ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ - ΝΟΥΜΑΣ



(...) Ο Λυκούργος της Σπάρτης και του Πλουτάρχου αναδύεται από το σκοτάδι ή το ημίφως των μυθικών χρόνων της εποχής του χαλκού και φέρνει το φως, τον ήλιο της Δικαιοσύνης, στην σπαρασσόμενη από εμφύλιους πολέμους περιοχή της Λακεδαιμονικής γης. Η μορφή του Λυκούργου δεν είναι μυθική μόνον εκ του λόγου ότι βρίσκεται στα όρια του μύθου και της ιστορίας, δεδομένου ότι έζησε στους πρώιμους αρχαϊκούς χρόνους, τον 8° αιώνα π.Χ. Άλλωστε, δε θεωρώ ότι οι προϊστορικοί χρόνοι ανήκουν στη μυθολογία. Απλά, τα στοιχεία καταγραφής λείπουν. Και αυτά όχι όλες τις φορές. Οι τρεις εκστρατείες και μορφές που τις συνοδεύουν πριν από τη μεγάλη του Τρωικού πολέμου φαινομενικά ανήκουν στο μύθο. Η πρώτη εκστρατεία είναι εκείνη κατά της Τροίας του Λαομέδοντα, που έλαβε χώρα 60-65 χρόνια πριν από το μεγάλο Τρωικό με εκστρατευτή και εκπορθητή τον Ηρακλή. Τότε σώθηκε με λύτρα εξαγοράς ο Πρίαμος, μόνος από τους γιους του Λαομέδοντα, όπως και το όνομά του μαρτυρεί (αγορασμένος, από τον αόριστο επριάμην του ρήματος ωνέομαι -ούμαι) και έτσι με βάση το στοιχείο της ηλικίας του Πριάμου, όπως μας το παραδίδει ο Όμηρος, μπορούμε με ακρίβεια να υπολογίσουμε το χρόνο που η εκστρατεία αυτή (του Α' Τρωικού πολέμου) έλαβε χώρα. (...) 
 (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα 

 1. Εισαγωγή. Βύρωνα Πολύδωρα 

 2. Βίος του Πλουτάρχου 

3. Έργα αποδιδόμενα στον Πλούταρχο 

4. Λίγα λόγια για την αρχαία Σπάρτη 

5. Περίληψη του βίου του Λυκούργου 

6. Κείμενο - μετάφραση 

7. Σχόλια στον Λυκούργο 

8. Λίγα λόγια για την αρχαία Ρώμη 

9. Περίληψη του βίου του Νουμά 

10. Κείμενο - μετάφραση 

11. Σύγκρισις Λυκούργου-Νουμά 

12. Σχόλια στον Νουμά 

13. Βιβλιογραφία 

14. Έργα του ίδιου συγγραφέα