ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
Τα δοκίμια του βιβλίου αυτού δεν αναφέρονται μόνο στην οικονομική και την ηθική κατάρρευση της μεταπολιτευτικής ελληνικής δημοκρατίας ούτε εγκλωβίζονται στο αίσθημα νεοελληνικού διχασμού. Αναφέρονται στο λυκόφως του ευρωπαϊκού πολιτισμού και στο κενό απ’ όπου περνούν ψυχρές οι ριπές του μηδενός. Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Στα πρώτα δύο επιχειρείται η επισκόπηση της κρίσης του παρόντος (με αναδρομή στην οικοδόμηση αλλά και την κατάρρευση της μεταπολιτευτικής ευημερίας) και γίνεται μια προσπάθεια βαθύτερης ανατομίας του σύγχρονου αδιεξόδου, πέρα από τα ελληνικά συμφραζόμενα, με το αντίκρισμα του κενού κόσμου ως κόσμου τραγικού. Στα επόμενα δύο μέρη περιγράφονται θεσμοί, ιδέες, αξίες, εκδοχές νοήματος που θα μπορούσαν να αναζωογονήσουν τον τόπο και τον τρόπο μας.
“Usura slayeth the child in the womb It stayeth the young man's courting It hath brought palsey to bed, lyeth between the young bride and her bridegroom contra naturam They have brought whores for Eleusis Corpses are set to banquet at behest of usura.”
―Ezra Pound
Και το άλλο χρέος; Το χρέος της ύπαρξης και της αρχέγονης ιδέας για απελευθέρωση από την ανάγκη; Για να αποπληρώσουμε αυτό το χρέος δεν πρέπει να αναζητήσουμε νέους δανειστές αλλά να βγούμε από το πλέγμα της καθημερινής προφάνειας. Να αφήσουμε την εύκρατη ζώνη της κοινοτοπίας και να τολμήσουμε να εισέλθουμε στο σκοτεινό δάσος του όντος, στον κόσμο που τον καλύπτει πυκνή αδιαφάνεια. Τότε η κρίση μπορεί να αποδειχθεί μια ματωμένη ευλογία. Θα δούμε τότε πως ένας κόσμος άρρωστος, πεθαίνει. Ας μην τον κρατούμε στη ζωή με μηχανική υποστήριξη. Η συνείδηση πως ζούσαμε σε ένα κόσμο χαλασμένο, η αφύπνιση, η απελευθέρωση από τον μονοδιάστατο οικονομικό άνθρωπο, ο ενθουσιασμός για τη δοκιμασία που προοιωνίζεται μια νέα υγεία, συνιστούν ένα άλλο χρέος. Το χρέος ενός νέου κόσμου. Του κόσμου της δυνατότητας.
Ο κόσμος της αναγκαιότητας μπορεί να είναι ασφαλής μα είναι και αδιέξοδος. Ο κόσμος της δυνατότητας είναι ανασφαλής και προσφέρει αγωνία αλλά συντηρεί και την ελπίδα. Αρκεί να πάμε πέρα από την υπερβολική πολυτέλεια που απομυζεί τη ζωτικότητα και τη ρώμη, πέρα από τις αβρότητες που μας καθιστούν σκλάβους των ανέσεων και μας εκφυλίζουν. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πως σε αντίθεση με όσα νόμισε ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ, δεν είναι ο πολιτισμός και η αισθητική που αφάνισαν τη φυσική αγνότητα και την αρχαία αρετή αλλά η ανθρώπινη φύση ως διαρκής ενοχή, ως ορμέμφυτο που μας σπρώχνει στο ψέμα. Τον καιρό της ευημερίας τα ψεύδη προστάτευαν τη ζωή από την απόγνωση, από το άλμα στο μηδέν των ανθρώπων που ζούσανε το χρέος σαν μια ευφρόσυνη δουλεία. Τώρα όμως;
Περιεχόμενα
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ
Νέος ενιαυτός σε μια νέα πατρίδα
Ένα σώμα πάνω σε βάθρο που τρίζει
Η γενεαλογία της Μεταπολίτευσης
Τα μνημόνια και η παρακμή μας
Κομματικό κράτος ή δημοκρατία;
Μια "δημοκρατία" σε αδιέξοδο
Οι ολιγαρχικές ρίζες μιας "δημοκρατίας"
Από την άνοδο των άκρων στο όραμα της ακεραιότητας
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΩΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Η Ιστορία ως Παρακμή
Η ακραία εκπλήρωση του δόγματος της ισότητας
Ανάξιοι της τραγωδίας;
Μπροστά στα όρια του τραγικού
Περί του τραγικού και του μοιραίου
Προσδοκώντας το τέλος: δηλαδή τον σκοπό
Όταν ο τρόμος του κενού ξαναγίνει δέος
Το χρέος και ο τόκος
ΠΟΙΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΜΕΛΛΟΝ
Έθνος, εθνισμός, εθνικισμός. Το πρόβλημα της ορολογίας
Το έθνος ως υπόθεση που αφορά το μέλλον
Εμπορικές φιλοδοξίες και ιστορική παραχάραξη
Πότε μια επέτειος έχει νόημα
Η ελληνικότητα ως συνείδηση και ως ταυτότητα
Η ανάγκη μιας νέας αξιολογίας
Ιδέες για μια σύγχρονη ελληνική αισθητική
Οι Έλληνες αύριο
ΕΚΔΟΧΕΣ ΝΟΗΜΑΤΟΣ
Στον απέραντο ωκεανό και πάλι
Οι διανοούμενοι και η κρίση
Εν φαντασία και λόγω
Ο κόσμος τούτος δεν είναι φυσικός
Εκδοχές νοήματος μιας άλλης νεωτερικότητας
Η κατάκτηση της ελευθερίας
Για μιαν ηθική ειλικρίνειας και αγωνίας
Ή θα γκρεμιστούμε ή θα πετάξουμε
