The Greeks and their heritage
Συγγραφέας : Toynbee Arnold J.
Ο Άρνολντ Τόινμπι, θεωρείται ο κορυφαίος ιστορικός του 20ού αιώνα.
Ο Τόινμπι διακρίνει τέσσερις ελληνικές κληρονομιές: τη μυκηναϊκή, την αρχαιοελληνική, τη βυζαντινή και τη νεότερη, καθεμιά από τις οποίες είχε την επίδρασή της στη ζωή των Ελλήνων στα μετέπειτα στάδια της ιστορίας τους. Ο Τόινμπι πάντως παρατηρεί ότι υπάρχει μια «συσχέτιση μεταξύ του βαθμού ρήγματος με το παρελθόν και του βαθμού επιτυχίας της επόμενης εποχής» και αυτή η συσχέτιση «δεν μπορεί να είναι τυχαία». Ετσι η πιο επιτυχημένη εποχή, η αρχαιοελληνική, αποδεσμεύτηκε από τα δυνητικά κληροδοτήματα των Μυκηναίων, όπως ήταν τα υπερβολικά πολυτελή ανάκτορα, η ασφυκτικά κανονιστική διοικητική οργάνωση και η γραμμική γραφή Β. Τον κόσμο των Μυκηναίων οι αρχαίοι Ελληνες τον ανέπλασαν κατά το δοκούν, χωρίς προσήλωση στην ιστορική πραγματικότητα και ουσιαστικά προσάρτησαν τον νεκρό τους κόσμο στον δικό τους, τον ζωντανό. «Οι Μυκηναίοι δεν κυριάρχησαν μετά τον θάνατό τους πάνω στους αρχαίους Ελληνες αντίθετα, οι αρχαίοι Ελληνες κυριάρχησαν πάνω στους Μυκηναίους αναδρομικά». Ετσι άντλησαν την έμπνευση να δημιουργήσουν ένα μεγάλο και πρωτοπόρο ελληνικό έργο τέχνης, την ομηρική επική ποίηση. Αντίθετα οι Βυζαντινοί βραχυκυκλώθηκαν στον θαυμασμό τους για την αρχαία γραμματεία και δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν λογοτεχνία στη δική τους ζωντανή γλώσσα, που ήταν η νεοελληνική σε ένα πρώτο στάδιο εξέλιξης. Αλλά και τους νεοέλληνες το βάρος των κληρονομιών τους οδήγησε σε χίμαιρες. Η βυζαντινή κληρονομιά τους δελέασε να οραματισθούν τη Μεγάλη Ιδέα. Και η αρχαιοελληνική κληρονομιά τους ενέπλεξε στο γλωσσικό ζήτημα.
Το συμπέρασμα του Τόινμπι είναι ότι «η επίδραση του παρελθόντος είναι πιο ευεργετική όταν η μνήμη για αυτό είναι εξασθενημένη και όταν ο σεβασμός για αυτό το παρελθόν είναι συγκρατημένος». Για τους σύγχρονους Ελληνες γράφει ότι κομβικό σημείο είναι να νιώσουν σίγουροι για τον εαυτό τους και να κυριαρχήσουν πάνω στις κληρονομιές τους αφομοιώνοντας και υπερβαίνοντάς τες. Η παράδοση δεν είναι, συνεπώς, ένα αμάχητο επιχείρημα και δεν υπαγορεύει μιαν αναπόδραστη δεοντολογία συμπεριφοράς. Είναι ένα δεδομένο, εκτιμητέο μέσα στον σχεδιασμό του μέλλοντος.
