Συγγραφέας: Michail Afanasjevic Bulgakov
Γραμμένο το 1924, στα πρώτα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας, το μυθιστόρημα χλευάζει τον τυχοδιωκτισμό και την άγνοια πολλών στελεχών του καθεστώτος της εποχής. Πρόκειται για μια αλληγορία, μια γκροτέσκο ιστορία, όπου ο παραλογισμός του κρατικού και κομματικού μηχανισμού συνθλίβει ανθρώπινες ζωές. Ηδη έχει αρχίσει να συνθλίβεται και η ζωή του Μπουλγάκοφ, που πέθανε το 1940, στα 49 του, χωρίς να προλάβει να δει δημοσιευμένο το αριστούργημά του «Ο μαιτρ και η Μαργαρίτα», αλλά είδε το ένα μετά το άλλο τα έργα του να απαγορεύονται από το καθεστώς. «Ενα παράνομο φαινόμενο στη σοβιετική λογοτεχνία», τον είχε χαρακτηρίσει ο Παστερνάκ.
Μια αλληγορία, μια παραβολή, ένα αδυσώπητο χτύπημα στον φαύλο κύκλο της ανθρώπινης σκληρότητας και του ζόφου που σκεπάζει έναν ολόκληρο λαό. Το αντεστραμμένο είδωλο του καθεστώτος στο κάτοπτρο της σάτιρας. Μέσα από μεγεθυμένες λεπτομέρειες, ο ποιητής καταθέτει το χερουβικό του χρησμό, ότι το κενό της εξουσίας που υπάρχει στους ουρανούς δεν μπορεί να γεμίσει με την απερίγραπτα τραγική βία ενός καθεστώτος που στηρίζεται στην άγνοια και στα μισθωμένα χαμόγελα των υποτακτικών του. Τα "Μοιραία αυγά" είναι ένα έργο προφητικό, ένα σφιχταγκάλιασμα με το επερχόμενο μέλλον, μια κλεφτή ματιά στην αειθαλή πραγματικότητα των αντινομιών ενός καθεστώτος που συνέθλιψε τον άνθρωπο και κατακρεούργησε τα οράματά του. "Μοιραία αυγά", μια κολάσιμη πρόθεση και πράξη ενός δημιουργού, μια απελπισμένη ικεσία, μια ταπεινή παράκληση για να αποφευχθεί η βλάσφημη απώλεια του ανθρώπου. "Μοιραία αυγά", η κατακλυσμική απομυθοποίηση ενός ολόκληρου καθεστώτος.
ΤΟ ΑΠΟΛΑΥΣΤΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΦ
Όρνιθες σαν άλογα με μπουρζουάδικα φτερά
Γράφει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, ΤΑ ΝΕΑ, 12/07/2008
«Τα μοιραία αυγά» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ γράφτηκαν το 1924, στα χρόνια εκείνα που η Επανάσταση των Μπολσεβίκων απολάμβανε ακόμη την περίοδο χάριτος
ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΑΥΤΗ ΜΕ ΤΟ ΕΨΙΛΟΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ, Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ, ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ ΜΕΤΕΤΡΕΨΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕ ΠΡΟΒΕΣ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΤΗΣ
Κι ενώ η Επανάσταση είχε ήδη εδραιωθεί και το ημερολόγιο έδειχνε το έτος 1928, κι ενώ στην πατρίδα της Μεγάλης Επανάστασης όλα έδειχναν πως αλλάζουν καθημερινά, ραγδαία και αναπόφευκτα, στο Ινστιτούτο Ζωολογίας της Μόσχας ο καθηγητής Πέρσικοφ εξακολουθούσε να τραβάει τον ίδιο δρόμο: τον δρόμο της έρευνας που θα του επέτρεπε να αποκαλύψει τα μυστικά της ζωής των αγαπημένων του βατράχων. Με άλλα λόγια, να κάνει κι αυτός τη δική του προσωπική επανάσταση που θα έφερνε τα πάνω κάτω στην επιστήμη της Ζωολογίας. Τι κι αν τα βατράχια τού είχαν στερήσει τη σύζυγό του: «Τα βατραχάκια σου μου προκαλούν μια αφόρητη αίσθηση αηδίας. Θα ήμουν μια ζωή δυστυχισμένη εξαιτίας τους», αυτά έγραφε στο σημείωμα που του άφησε για να του ανακοινώσει πως τον εγκαταλείπει για χάρη του τραγουδιστή της όπερας Ζίμιν το 1913. Τι κι αν η Ιστορία έκανε άλματα γύρω του, αυτός, παγκόσμια κορυφή στον τομέα των αμφιβίων, τα βατράχια του δεν έλεγε να τα εγκαταλείψει από τα μάτια του.
Κι έτσι, μια μέρα παρατηρώντας τη συμπεριφορά των αμφιβίων του και φτιάχνοντας έναν συνδυασμό από κάτοπτρα και μια δέσμη φωτός που ούτε και ο ίδιος κατάλαβε πώς του βγήκε, βρέθηκε μπροστά σε μια κόκκινη αχτίνα: «Σ΄ αυτή, στην αχτίδα, ο καθηγητής διέκρινε εκείνο που ήταν χιλιάδες φορές πιο σημαντικό και ουσιαστικό από την ίδια την αχτίδα... Στην κόκκινη μικρή ζώνη έβραζε η ζωή. Οι ασημένιες αμοιβάδες, αμολώντας τα στραβά ποδαράκια τους, προσπαθούσαν με όλες τους τις δυνάμεις να κατευθυνθούν προς την κόκκινη ζώνη και όταν έφταναν εκεί (με έναν μαγικό, στην κυριολεξία, τρόπο) ζωντάνευαν. Κάποια δύναμη τους έδινε το φύσημα της ζωής».
Χωρίς κανείς να καταλάβει πώς, η είδηση για την ύπαρξη της κόκκινης αχτίδας περνώντας από στόμα σε στόμα έφτασε να βρει τη θέση της σε κάποια από τις σελίδες της «Ισβέστια». Κι ενώ ο καθηγητής της Ζωολογίας συνέχισε να πειραματίζεται με τους βατράχους του, γύρω του ο κόσμος μετονόμασε την κόκκινη αχτίδα του σε «αχτίδα ζωής» και αναγόρευσε τον ίδιο σε ήρωα της νέας επιστήμης. Μια φορά μόνον, λέει ο Μπουλγκάκοφ, βγήκε από το εργαστήριό του για να δώσει μία διάλεξη: «... κοντά στο βήμα, καθόταν σε ένα γυάλινο τραπέζι, βαριανασαίνοντας πάνω σε ένα πιάτο, ένας υγρός βάτραχος μεγέθους γάτας. Στη σκηνή πετούσαν σημειώματα. Μεταξύ αυτών υπήρχαν εφτά ερωτικού περιεχομένου, τα οποία ο Πέρσικοφ έσκισε...». Αντιστάθηκε στις ερωτικές προκλήσεις, όπως αντιστάθηκε και στον πράκτορα της ξένης δύναμης που του πρότεινε να του αγοράσει την «αχτίδα» του.
Σ΄ εκείνον όμως που δεν μπόρεσε να αντισταθεί ήταν στον σύντροφο Ροκκ- κατά τον μεταφραστή, ο Μπουλγκάκοφ παίζει με το όνομα του χαρακτήρα του και τη λέξη ροκ που σημαίνει «μοίρα»- ο οποίος εμφανίστηκε με ένα δημόσιο έγγραφο από το Κρεμλίνο και του ζητούσε να του παραδώσει την αχτίδα του. Θα τη χρησιμοποιούσαν στο πρότυπο σοβχόζ «Η Κόκκινη αχτίδα» για να γεννηθούν κοτόπουλα και να καλύψουν την έλλειψη του συμπαθούς πουλερικού και των αυγών του, που είχε επιφέρει στην Επανάσταση κάποια επιδημία.
- Η καταστροφή
Και κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στην καταστροφή. Διότι τα αυγά που κατέληξαν στο σοβχόζ από τη Γερμανία ήταν αυγά φιδιών και στρουθοκαμήλων- αυτά που είχε παραγγείλει ο Πέρσικοφ για τα πειράματά του, στον οποίον κατέληξαν τα απλά αυγά των πουλερικών που προορίζονταν για τον συνεταιρισμό. Δύο ομιλίες που έγιναν, η μία για την ορνιθοτροφία και η άλλη για τη διεθνή κατάσταση, δεν τους γλίτωσαν από το μπέρδεμα.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η γη της Επανάστασης γέμισε με όρνιθες μεγέθους αλόγου με «μπουρζουάδικα γυναικεία φτερά» και έναν ολόκληρο πληθυσμό από απειλητικά ερπετά, τα οποία χρειάστηκαν στρατιωτικές επιχειρήσεις για να εξοντωθούν. Κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να ξαναφτιάξει την «κόκκινη αχτίδα», το όνομα του καθηγητή Πέρσικοφ που τον λιντσάρισε το πλήθος ξεχάστηκε, όχι όμως και η μεγάλη καταστροφή του 1928.
