Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2012

Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο καταλύτης για την αποδιοργάνωση της Ελληνικής Επανάστασης


24 Φεβρουαρίου - 23 Μαΐου 1825

Συγγραφέας : Σακελλαρίου Μιχαήλ Β.
Εκδότης : Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Έτος έκδοσης : 2012
Σελίδες : 464

Οι δύο εμφύλιοι πόλεμοι των αγωνιζόμενων για ανεξαρτησία Ελλήνων (Ιανουάριος-Ιούνιος, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1824) είχαν ως αποτέλεσμα τον εθνικό διχασμό, τη διάσπαση της ηγεσίας και οικονομικές καταστροφές. Πολύ σύντομα μετά τη λήξη του δεύτερου εμφυλίου άρχισαν οι αποβατικές επιχειρήσεις του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο (Φεβρουάριος-Μάιος 1825). Αυτές οι επιχειρήσεις έγιναν καταλύτης για την αποδιοργάνωση του νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους. Η ελληνική κυβέρνηση μένει ανενεργή, πόσο μάλλον που ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού Γεώργιος Κουντουριώτης, ο οποίος έχει αυτοδιοριστεί και αρχιστράτηγος, αναχωρεί από το Ναύπλιο για το στρατόπεδο της Μεσσηνίας. Ο Ιωάννης Κωλέττης παραμένει στην πρωτεύουσα και βυσσοδομεί εναντίον του Κουντουριώτη. Αυτός αποδεικνύεται τελείως ακατάλληλος για αρχιστράτηγος. Ιδιαίτερα βαραίνει η αδυναμία της κυβέρνησης να εφοδιάσει τα ρουμελιώτικα σώματα, που αντιμετωπίζουν τον εχθρό, με τρόφιμα και πολεμεφόδια. Στο στρατόπεδο απουσιάζει γενικός αρχηγός, οι οπλαρχηγοί αδρανούν και επικρατεί αταξία και απειθαρχία. Οι στρατιώτες περιφέρονται στα γύρω χωριά για να βρουν τροφή. Οι Πελοποννήσιοι αρνούνται να στρατολογηθούν από τη στιγμή που οι αρχηγοί τους, και κυρίως ο Κολοκοτρώνης, βρίσκονται είτε φυλακισμένοι είτε κυνηγημένοι από την κυβέρνηση.

Ο συγγραφέας αποτυπώνει τα γεγονότα των τριών αυτών μηνών, μέρα με τη μέρα, μέσα από δημόσια έγγραφα, εκδεδομένα και ανέκδοτα, ημερολόγια και απομνημονεύματα αυτοπτών μαρτύρων.

Απόσπασμα από την κριτική του Νίκου Μπακουνάκη
Εβδομήντα χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του (1942) εκδίδεται για πρώτη φορά το έργο του ιστορικού Μιχαήλ Σακελλαρίου Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, Καταλύτης για την αποδιοργάνωση της Ελληνικής Επανάστασης (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Πρόκειται για συναρπαστική και πολύ μοντέρνα αφήγηση, στηριγμένη εξ ολοκλήρου σε αρχειακές πηγές, για την απόβαση του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου στη Μεσσηνία, τον Φεβρουάριο του 1825, και τις πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν ως την παράδοση του Νεοκάστρου, τον Μάιο της ίδιας χρόνιας. Παρά τη μυθολογία για τον τρομερό στρατό του Ιμπραήμ, οι Αιγύπτιοι ήταν εξαθλιωμένα σώματα, ξυπόλυτοι, άρρωστοι (γι' αυτό τους έλεγαν «στραβοαράπηδες»), με μοναδική τους εμψύχωση... τη μαστίγωση. Ο Ιμπραήμ επιβλήθηκε όμως γιατί απέναντί του είχε ουσιαστικά έναν διχασμένο και αποδυναμωμένο στρατό. Οι εμφύλιοι που είχαν προηγηθεί, ουσιαστικά για το πώς θα μοιραστούν τα δάνεια, είχαν διαλύσει τις ελληνικές δυνάμεις. Τα ρουμελιώτικα σώματα λεηλατούσαν την Πελοπόννησο σαν να επρόκειτο για εχθρό. Οι πελοποννήσιοι πολιτικοί αρχηγοί και στρατιωτικοί, όπως ο Κολοκοτρώνης, είχαν παροπλιστεί. Η πολιτική ηγεσία ήταν άβουλη και είχε περιέλθει σε έναν μόνον άνθρωπο, τον πρόεδρο του εκτελεστικού Γεώργιο Κουντουριώτη, που δεν είχε ταλέντο κυβερνήτη και επιπλέον συντηρούσε τον διχασμό. Με κάθε καθυστέρηση μισθού τα ελληνικά στρατεύματα πλιατσικολογούσαν και οι αρχηγοί τους αρνούνταν να πάρουν μέρος στις επιχειρήσεις. Ο Σακελλαρίου δεν μένει όμως μόνο στην απόβαση και ό,τι ακολουθεί. Μας δίνει και όλο το πλαίσιο της λειτουργίας των νεοπαγών ελληνικών πολιτικών και στρατιωτικών θεσμών, του οποίου τα χαρακτηριστικά μπορούμε να πούμε ότι προσδιορίζουν όλον τον μετέπειτα πολιτικό βίο της Ελλάδας. Μας δίνει επίσης ένα ξεκάθαρο πανόραμα των νοοτροπιών και των συμπεριφορών του λαού, πέρα από κάθε στερεότυπο.