Σαν σήμερα το 1945 εκτελέστηκε στο φρούριο Montrouge στο Παρίσι από τις δυνάμεις της Κάθαρσης
ο σπουδαίος Γάλλος λογοτέχνης και κριτικός Ρομπέρ Μπραζιγιάκ (31.3.1909 – 6.2.1945).
Το «έγκλημά» του για το οποίο καταδικάστηκε σε θάνατο από το δικαστήριο κατόπιν
συνοπτικής διαδικασίας ήταν οι απόψεις που είχε εκφράσει σε άρθρα του την
περίοδο της Collaboration,
απόψεις υποστηρικτικές του καθεστώτος Βισύ, αλλά και επικριτικές στο ότι δεν
τιμωρούσε αυτούς που είχαν σύρει το 1939 τη Γαλλία στον πόλεμο, και ήταν κατά
τον Μπραζιγιάκ υπεύθυνοι για τα δεινά που προκλήθηκαν στον γαλλικό λαό. Αντιμετώπισε
τη δίκη του, την καταδίκη του και τον θάνατο με χαρακτηριστική αξιοπρέπεια,
κάτι που προκάλεσε τον θαυμασμό όλων, φίλων, υποστηρικτών αλλά και αντιπάλων με
εξαίρεση κάποιους μικρόψυχους και ζηλόφθονους λογοτέχνες. Στο άκουσμα της ετυμηγορίας
του δικαστηρίου απάντησε: «Τιμή μου»! Οι αντιδράσεις από άλλους λογοτέχνες και
καλλιτέχνες που ήταν αντίθετοι στη θανατική του ποινή ήταν πολλές. Όπως είναι
γνωστό πρωτοστάτησε ο Φρανσουά Μωριάκ, τονίζοντας το ταλέντο του.
Όταν τον οδήγησαν στο εκτελεστικό
απόσπασμα, αρνήθηκε να του καλύψουν τα μάτια και φώναξε «Ζήτω η Γαλλία» αμέσως
πριν οι σφαίρες της Γαλλικής Δημοκρατίας τον ρίξουν στο χώμα νεκρό.
Σε μια χώρα που καυχιέται για τους αγώνες της
για την ελευθερία της έκφρασης ένα σπουδαίο πνεύμα εκτελέστηκε για τη γνώμη
του. Σε μια Ευρώπη που καυχιέται για την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και
τον πνευματικό αλλά και νομικό της πολιτισμό, ένας σπουδαίος άνθρωπος των γραμμάτων
αποσιωπάται, ο ίδιος και το έργο του, ή και συκοφαντείται μετά θάνατον για τις απόψεις
του. Όμως, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το πόσο χαρισματικός συγγραφέας υπήρξε,
ενώ στη Γαλλία υπάρχει η τάση επιστροφής στον Ρομπέρ Μπραζιγιάκ, παρά τις αντιδράσεις.
Έγραψε μυθιστορήματα, δοκίμια, ποιήματα,
άρθρα όχι μόνο πολιτικά αλλά και λογοτεχνικής και θεατρικής κριτικής. Άλλωστε,
αγαπούσε πολύ το θέατρο όπως και τον κινηματογράφο.
Σε ένα αφιέρωμα της εφημερίδας Le Monde στις 7.2.1970 ο Γάλλος Pierre-Henri Simon μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας έγραψε μεταξύ άλλων: … Αυτό
το πνεύμα φιλίας που όσοι τον είχαν γνωρίσει θαύμαζαν σε αυτόν, η φαντασία του
που δεν βάραινε αλλά δυνάμωνε από την πλούσια πνευματική του καλλιέργεια, η
μέθη της νιότης την οποία περιέβαλλε η εμμονή του με τον θάνατο που κάποιες
φορές ευχόταν να έρθει πρόωρα και τραγικά για να αποφύγει έτσι την κατάπτωση
που έρχεται με το γήρας, αυτό το κράμα χαράς και μελαγχολίας, φαντασίας και επιμέλειας,
ρομαντισμού και ευφυίας, που δίνει στα δοκίμιά του, στα μυθιστορήματά του και
στα ποιήματά του μια φωνή που δεν
μπορείς να λησμονήσεις και καθιστά το έργο του μια σημαντική μαρτυρία των ηθών
και των ιδεών της εποχής του Μεσοπολέμου: όλες αυτές οι αρετές είναι επίσης και
πρώτα απ’ όλα η ίδια η προσωπικότητα του νεαρού τουφεκισμένου στο Μονρούζ, τον οποίο
αξίζει να τιμούμε.